Raadgevend besluiten

In het boek ‘Reinventing organisations’ (Frederic Laloux) staat een manier beschreven waarop een initiatiefnemer zelf besluiten kan nemen na het inwinnen van ‘raad’. Dat lijkt heel vernieuwend en lijkt heel veel ruimte te geven, maar er zitten wat adders onder het gras. In dit blog laat ik je zien welke dat zijn en hoe je die kan voorkomen.

Het raadgevend besluiten werkt in grote lijnen als volgt: de organisatie zorgt er voor dat iedereen doordrongen is van de intentie van de organisatie en de wijze waarop ze dat doel wil bereiken. Als iedereen dit goed doorvoelt, dan kan elk individu zelf een besluit nemen na het inwinnen van advies, van ‘raad’. Het is natuurlijk de bedoeling dat de initiatiefnemer deze raad ter harte neemt, maar in principe mag de initiatiefnemer na deze raadpleging zelf besluiten of en hoe hij/zij door gaat.

Als iedereen de organisatie-intentie goed doorvoelt, dan mag je er gerust op vertrouwen dat iemand besluiten neemt ten dienste van dit doel. Dus als er een initiatief komt waarvan jij niet direct het nut inziet of het niet eens bent met de wijze van aanpakken, dan hoef je je geen zorgen te maken. De initiatiefnemer weet wat de intentie van de organisatie is en jij hoeft alleen maar jouw perspectief te delen (‘raad geven’). Vervolgens krijgt de initiatiefnemer het vertrouwen om zelf te besluiten, wat zorgt voor empowering en flow.

De energie blijft in de groep

Het grote voordeel van deze werkwijze lijkt te zijn dat de initiatiefnemer door niemand kan worden tegengehouden. Dat zorgt er voor dat het makkelijker is om initiatieven te starten en dat er flow en enthousiasme in de groep blijft. Geen ontmoedigingen meer! Geen ellenlange vergaderingen meer waar je niet uitkomt, geen ruzie! Soms zal iemand een besluit nemen dat verkeerd uit pakt, maar deze ervaring zal voor iedereen leerzaam zijn.

De vraag is natuurlijk of deze voordelen echt komen door deze vorm van besluitvorming.

Laten we de voordelen eens nader onderzoeken. Het belangrijkste argument is ‘niemand kan mij op deze manier tegenhouden’. Is dat eigenlijk wel een voordeel? Bij het nemen van een gelijkwaardig besluit kan niemand jou tegenhouden. Een besluit kan namelijk pas genomen worden als iedereen consent gaat. Dat betekent dat jij, als ’tegengehouden initiatiefnemer’, ook consent hebt gegeven. Als je het daar achteraf toch niet mee eens bent, dan heb je tijdens het proces van besluitvormen je stem niet gebruikt. Want iedereen is doordrongen van de mindset ‘hoe komen we samen verder, met alle argumenten’.

Ook het starten van initiatieven is in gelijkwaardig organiseren heel gemakkelijk. Je dient een motie in, en er gaat een gedragen besluit uit komen. Als je iets heel graag wilt, maar dat niet goed kan verwoorden waarom je het wilt, is een heel valide argument ‘ik hoor dat jullie het initiatief liever niet willen, maar ik wil heel graag de consequenties van dit besluit ervaren, ontdekken en er van leren, dat is belangrijk voor mij’. Natuurlijk gaan de anderen aan het besluit sleutelen zodat zij het ook kunnen dragen, maar zolang jij je stem blijft gebruiken, blijf jij aan het roer.

Als je voelt dat je ontmoedigd raakt door vele gestrande initiatieven, dan kan je daar gewoon een motie over indienen. Wat dacht je van ‘Ik voel dat ik ontmoedigd ben geraakt om initiatieven in te brengen omdat alles steeds wordt afgewezen. Ik wil graag meer ruimte, meer flow, meer enthousiasme. Hoe kunnen we hier samen voor zorgen’. Sociocratie faciliteert het gelijkwaardig nemen van besluiten, maar de flow er in houten moeten we natuurlijk wel zelf doen! Blijf goed voelen waar je bezwaren zitten en of die echt overwegend zijn. Hoe voelt het om ze aan de kant te zetten om de groep vooruit te helpen? Niet goed? Dan zie jij nog iets dat de anderen niet zien en is het besluit nog niet af.

Toch zit een groot nadeel aan het raadgevend besluiten. Het kan namelijk zijn dat iemand nog niet goed kan omgaan met de verantwoordelijkheid om binnen de organisatie-intentie te besluiten. Het gevolg daarvan is dat deze wellicht een besluit neemt dat niet door de groep gedragen wordt. En dat geeft onrust, oordeel, verbreekt de verbinding, ontmoedigt, haalt de energie er uit. Ik zou dat echt willen voorkomen. Alleen als iedereen in de groep voldoende bewustzijn heeft, dan is de kans klein dat er een niet-gedragen besluit genomen is. De realiteit is echter dat we daar nog lang niet zijn.

Niemand kan jou tegenhouden als jij geen consent geeft

Bij raadgevend besluiten is het regelmatig doen van bronwerk, het doordringen / doorvoelen van de gemeenschappelijke intentie, een belangrijke voorwaarde voor het succes ervan. In de sociocratie gebeurt dit bronwerk tijdens het kring-gesprek. Als tijdens de beeldvormende ronde namelijk duidelijk wordt dat er verschillende intenties spelen, dan kan je nog geen besluit nemen. Dan zijn er nog een paar rondjes beeldvorming nodig om alle intenties op 1 lijn te krijgen. Het besluit dat hier uit volgt zal enerzijds door iedereen gedragen wordt en anderzijds aansluiten op de juist opgefriste gemeenschappelijke intentie. Kortom; de voordelen die raadgevend besluiten zou hebben zitten al in de ‘sociocratie-met-consent’, maar het eenvoudig kunnen ontstaan van niet-gedragen besluiten is een groot nadeel van raadgevend besluiten. Daarbij is het met sociocratie niet nodig om separaat regelmatig ‘bronwerk’ te doen: dat komt namelijk vanzelf aan de orde waar nodig.

Bewustzijn van de deelnemers is doorslaggevend

Zodra er tijdens het nemen van een besluit onenigheid ontstaat, ontmoediging, ongelijkwaardigheid, oordeel, mensen lijnrecht tegenover elkaar, ruzie en/of onveiligheid, dan is er iets mis met de verbinding tussen individuen. Sociocratische methoden vragen eerst deze verbinding / veiligheid weer te herstellen alvorens door te gaan met besluitvorming. Deze onveiligheid is niet zozeer op te lossen door de sociocratie zelf, maar door het bewustzijn van de deelnemers. Kijk maar naar het plaatje: uiteindelijk komt het steeds weer neer op het managen van je overtuigingen (loslaten van oordelen, creëren helpende overtuigingen, creëren compassie), zodat je je weer kan verbinden en afstemmen, zodat je geweldloos je behoeften kan delen zodat je kan werken naar een gelijkwaardige oplossing zodat je relaties verbonden blijven, besluiten gedragen zijn en je samen je doelen bereikt.

Sociocratie gaat slechts over het niveau van gelijkwaardigheid en relaties. Toch zijn alle onderliggende vaardigheden (zoals geweldloos communiceren en afstemmen) van belang om succesvol verbonden samen te leven. En hoe al die vaardigheden werken beschrijft Peter in zijn roman ‘Zwemles, een verhaal over bewustwording‘.