Waarom een kennisrijk curriculum niet relevant is

In brede kringen wordt een kennisrijk curriculum aangeprezen als het belangrijkste dat school voor haar leerlingen kan doen. Het klinkt ook logisch: kennis vormt de fundering van denken. Zonder voldoende voorkennis is het moeilijk om nieuwe informatie te begrijpen of verbanden te zien.

Maar moeten leerlingen al die kennis zelf opdoen? Helpt het om alle leerlingen precies dezelfde kennis te laten leren? Is school de enige plek waar leerlingen kennis op kunnen doen?

Laten we dit eens logisch bekijken. Wat heb je nodig om je doelen te halen? Kennis, materialen, vaardigheden, geld en relaties. En hier komt het verrassende: zowel kennis als materialen en geld haal je via relaties. Om je doelen te halen heb je vooral relaties nodig. Als jij bijvoorbeeld een brug wilt bouwen hoef je niet zelf de sterkteberekeningen te doen. Hetzelfde geldt voor materialen, vaardigheden en geld: wat je niet zelf kunt, laat je door anderen doen. Maar de brug komt er!

Kortom: het leren aangaan en duurzaam onderhouden van relaties is vele malen belangrijker dan het opdoen van uniforme, voor iedereen gelijke kennis. Zeker in deze tijd, waarin informatie en kennis overal toegankelijk is. Het is namelijk niet belangrijk of leerlingen precies dezelfde feiten hebben geleerd. Wat wel belangrijk is is dat ze weten hoe ze hulp kunnen vinden, kennis kunnen delen, samen kunnen werken, gedragen besluiten nemen en conflicten te voorkomen of te bemiddelen.

Organiseer school gelijkwaardig

Leren omgaan met relaties is veelomvattend. Er komen veel vaardigheden bij kijken:

• Passende persoonlijke doelen stellen
• Gelijkwaardigheid / gedragen besluiten nemen
• Verbonden communicatie: delen van- en luisteren naar behoeften van jezelf en de ander(en)
• Oordelen loslaten: vanuit oordeel is verbinding niet mogelijk
• Zelfreflectie: kennis en inzicht in jouw gedrag, emoties en overtuigingen
• Conflictbemiddeling

In het echte leven zijn deze vaardigheden veel nuttiger dan puur toetsbare kennis. Maar wat is er nodig om deze vaardigheden te ontwikkelen?

Wil je dat iemand aardrijkskunde leert, dan bied je aardrijkskunde aan. Wil je dat iemand leert gelijkwaardig om te gaan met anderen, dan bied je een gelijkwaardige setting aan, waarin echte besluiten genomen moeten worden en echte conflicten opgelost. Dat vraagt een school die helemaal gelijkwaardig georganiseerd is, zodat iedereen invloed kan uitoefenen op wat hen aangaat.

Ga relaties aan

Het huidige reguliere onderwijs is ongelijkwaardig georganiseerd. Er zijn collectieve (kennisrijke) opgelegde doelen binnen een hierarchische organisatie. Van Den Haag, tot schoolbestuur en docent: beslissingen worden opgelegd en de leerling moet volgen. Zo leren ze kennis, maar vaak zonder de context of relaties om deze kennis daadwerkelijk te gebruiken. Dit maakt leren minder duurzaam. De betere leerling vergeet het geleerde pas na de toets.

Als iemand een doel wil bereiken, is het effectiever relaties aan te gaan en te onderhouden dan enkel kennis te vergaren. Het helpt ook als leerlingen zich verschillend ontwikkelen, met verschillende passies, kennis en vaardigheden. Leren is het gevolg van leven, niet andersom. Laat leerlingen dus vooral leven, gelijkwaardig met hun omgeving, en kennis volgt vanzelf. Democratisch onderwijs en Agora laten zien dat dit werkt: kennis ontstaat via de juiste mensen, niet via opgelegde doelen.